همنشینی با نیکان

همنشینی با نیکان یکی از توصیه های دین مبین اسلام است . پیغمبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلّم همواره توصیه نموده اند که همنشینان خود را از میان افراد مؤمن و متقی انتخاب نمایید. ایشان در وصیتی به ابوذر فرمودند: «ای ابوذر همسخن برای خود انتخاب مکن، مگر فرد مؤمن را».

دوستى، همنشينى و همراهى با افراد نیک، يكى از عوامل تربيت و جلوگيرىِ انسان از انحراف است. توصیه قرآن کریم این است که:«کُونوا مَعَ الصّادقین».

همچنین از نکاتی که حکیمان و عالمان الهی، نسبت به آن توصیه و تأکید دارند، مجالست داشتن و همنشینی با علماست؛ به طوری که توصیه شده حتی در انتخاب محل زندگی جایی را برگزینیم که با یک عالم مرتبط باشیم.

همنشينى با نیکان در روایات

امیر المؤمنین (علیه السلام) می فرماید: لیس شیء ادعی لخیر و انجی من شر، من صحبه الاخیار. چیزی نیست که از صحبت اخیار، انسان را بیشتر به سوی خوبیها بخواند و از بدیها نجات دهد.(شرح غرر الحکم: ۸۵/۵)

امام صادق علیه السلام می فرمایند که امام علی علیه السلام فرمودند:

لَاعَلَيْكَ أَنْ تَصْحَبَ ذَا الْعَقْلِ وَ إِنْ لَمْ تَحْمَدْ كَرَمَهُ وَ لَكِنِ انْتَفِعْ بِعَقْلِهِ وَ احْتَرِسْ مِنْ سَيِّئِ أَخْلَاقِهِ وَ لَا تَدَعَنَّ صُحْبَةَ الْكَرِيمِ وَ إِنْ لَمْ تَنْتَفِعْ بِعَقْلِهِ وَ لَكِنِ انْتَفِعْ بِكَرَمِهِ بِعَقْلِكَ وَ افْرِرْ كُلَّ الْفِرَارِ مِنَ اللَّئِيمِ الْأَحْمَقِ؛

باكى نيست بر تو كه با شخص خردمند همنشين شوى اگر چه كرم (جوانمردى و جود و بخشش) او را نپسندى (و از اين ناحيه نفعى از او نبرى) ولى از خرد او منتفع شو، و از اخلاق بدش بپرهيز، و هيچ گاه هم نشينى با شخص كريم را از دست مده اگر چه از خرد او سودى نبرى ولى با خرد خود از كرم او سود ببر، و بگريز هر چه مى توانى از هم نشينى با شخص پست و بى خرد. (اصول كافى، جلد 4، صفحه: 451 رواية: 1)

و حضرت باقر عليه السلام فرمود به ابوعديس فرمود: اى صالح (ظاهر اين است كه صالح نام ابوعديس راوی حدیث بوده) پيروى كن از كسي كه تو را مى گرياند و اندرزت مى دهد و پيروى مكن از آن كه تو را بخنداند و گولت زند، و بزودى همگى بر خدا درآئيد و بدانيد. (اصول كافى، جلد 4، صفحه: 451 رواية: 2)

اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود:

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله انظُرُوا مـَنْ تُحَادِثُونَ فَإِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَحَدٍ يَنْزِلُ بِهِ الْمَوْتُ إِلَّا مُثِّلَ لَهُ أَصْحَابُهُ إِلَى اللَّهِ إِنْ كَانُوا خِيَاراً فَخِيَاراً وَ إِنْ كَانُوا شِرَاراً فَشِرَاراً وَ لَيْسَ أَحَدٌ يَمُوتُ إِلَّا تَمَثَّلْتُ لَهُ عِنْدَ مَوْتِهِ؛ رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: بنگريد: كه با چه كسى هم صحبت هستيد؟ زيرا هيچ كس ‍نيست كه مرگش فرا رسد جز آن كه يارانش در پيش خدا برابرش مجسم شوند، اگر از نيكان باشد نيكانند (و بدان ها شاد شود) و اگر از بدان باشد بد هستند (و بداند كه به سرنوشت آنان دچار شود) و هيچ كس نيست كه بميرد و هنگام مرگش ‍ برابر او مجسم نشود. (اصول كافى، جلد 4، صفحه: 451 رواية: 3)

عبدالله بن مسكان از مردى از اهل جبل كه نامش را نگفته از حضرت صادق عليه السلام حديث كند كه فرمود:

عَلَيْكَ بِالتِّلَادِ وَ إِيَّاكَ وَ كُلَّ محْدَثٍ لَا عهْدَ لَهُ وَ لَا أَمَانَ وَ لَا ذِمَّةَ وَ لَا مِيثَاقَ وَ كُنْ عَلَى حَذَرٍ مِنْ أَوْثَقِ النَّاسِ عِنْدَكَ؛ بر تو باد (كه رفاقت كنى) با دوستان ديرين (كه آن ها را آزمايش كرده اى) و بپرهيز از هر (رفيق) تازه پيمان شكن كه پناه ندهد و عهد و ميثاقى نشناسد و از استوارترين مردمان در پيش خود بر حذر باش (كه ممكن است روزى دشمنت شود). (اصول كافى، جلد 4، صفحه: 452، رواية: 4)

حضرت صادق عليه السلام فرمود:

أَحَبُّ إِخْوَانِي إِلَيَّ مَنْ أَهْدَى إِلَيَّ عُيُوبِي؛ محبوب ترين برادرانم نزد من كسى است كه عيب هاى مرا پيش من هديه آورد (و آنها را بمن گوشزد كند). (اصول كافى، جلد 4 صفحه: 452 رواية: 5)

و نیز آن حضرت فرمودند:

لَا تَكُونُ الصَّدَاقَةُ إِلَّا بـِحُدُودِهَا فَمَنْ كَانَتْ فِيهِ هَذِهِ الْحُدُودُ أَوْ شَيْءٌ مِنْهَا فَانْسُبْهُ إِلَى الصَّدَاقَةِ وَ مَنْ لَمْ يَكُنْ فِيهِ شيْءٌ مِنْهَا فَلَا تَنْسُبْهُ إِلَى شَيْءٍ مِنَ الصَّدَاقَةِ فَأَوَّلُهَا أَنْ تَكُونَ سَرِيرَتُهُ وَ عَلَانِيَتُهُ لَكَ وَاحِدَةً وَ الثَّانـِي أَنْ يَرَى زَيْنَكَ زَيْنَهُ وَ شَيْنَكَ شَيْنَهُ وَ الثَّالِثَةُ أَنْ لَا تُغَيِّرَهُ عَلَيْكَ وِلَايَةٌ وَ لَا مَالٌ وَ الرَّابِعَةُ أَنْ لَا يَمْنَعَكَ شَيْئاً تَنَالُهُ مَقْدُرَتُهُ وَ الْخَامِسَةُ وَ هِيَ تَجْمَعُ هَذِهِ الْخِصَالَ أَنْ لَا يُسْلِمَكَ عِنْدَ النَّكَبَاتِ؛

دوستى از روى راستى و درستى نباشد جز با شرايط آن پس هر كه در او آن شرايط يا پاره اى از آن ها باشد او را اهل چنين دوستى بدان و كسي كه چيزى از آن شرايط در او نباشد او را به اين گونه دوستى نسبت مده. اولش اين كه نهان و عيانش براى تو يكسان باشد. دوم اين كه زيب و زينت تو را زينت خود داند، و زشتى تو را زشتى خود شمرد. سوم اين كه رياست و دارائى حالش را نسبت بتو تغيير ندهد. چهارم اين كه از آن چه توانائى دارد نسبت تو دريغ نكند. پنجم كه همه خصلت ها را در بردارد اين كه هنگام بيچارگى و پيش آمدهاى ناگوار تو را رها نكند. (اصول كافى، جلد 4، صفحه: 452، رواية: 6)

منابع

گروهی از محققان و پژوهشگران، همنشینی با افراد نیکو، سایت تربیت

سید مرتضی مجتهدی سیستانی، اسرار موفقیت، عنوان "با چه افرادی همنشین شویم؟"، در دسترس در پایگاه علمی المنجی، بازیابی:1 دی 1392

حامد رهنما، همنشینی با خوبان، سایت تبیان، بازیابی:1 دی 1392